Οικογενειακή Επιχείρηση: Η μετάβαση Από Τη Μία Γενιά Στην Επόμενη

Όπως δημοσιεύτηκε στο Blog του Σ.Ε.Ε.Μ.Ε. (Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εταιρείων Εξοπλισμού Μαζικής Εστίασης)

Η διάδοχη είναι ένα ίσως το σημαντικότερο από τα θέματα που καλείται αντιμετωπίσει αργά ή γρήγορα κάθε Οικογενειακή Επιχείρηση.

Μία εταιρεία ξεκινά από έναν ή μία ομάδα ανθρώπων με όραμα και έπειτα από σκληρή εργασία και πολλές περιπέτειες, φτάνει σε ένα σημείο όπου θεωρείται επιτυχημένη. Όμως κάποια στιγμή έρχεται το πλήρωμα του χρόνου και η ώρα να περάσει στην επόμενη γενιά, εφόσον αυτή υπάρχει.

Έρευνες έδειξαν ότι μόλις 2 στις 10 επιχειρήσεις που περνούν στη 2η γενιά επιβιώνουν, ενώ μόλις 1 στις 20 φτάνει στην 3η γενιά. Τα νούμερα αυτά εφόσον ισχύουν, αποδεικνύουν ότι τελικά η μετάβαση από τη μία γενιά στην επόμενη είναι μία όχι και τόσο εύκολη διαδικασία, αλλά όμως εφικτή.

Όραμα, σωστή προετοιμασία & προληπτική εργασία

Η διαδικασία της διαδοχής είναι μία στρατηγική απόφασης και χρειάζεται σχεδιασμό για να έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Έχει βήματα, χρειάζεται χρόνο, υποστήριξη & προγραμματισμό και είναι διαφορετική για κάθε εταιρεία και τις ανάγκες της.

Στη συνέχεια του άρθρου θα παρουσιαστούν κάποια από τα σημαντικότερα σημεία τα οποία αν προσεχθούν, αυξάνουν τις πιθανότητες επιτυχίας.

 

Οικογενειακή Επιχείρηση: Ο σχεδιασμός ξεκινά νωρίς

Νωρίς και για την εταιρεία, νωρίς και για τους διαδόχους. Για μία ομαλή μετάβαση, χρειάζεται να υπάρχει στην κουλτούρα της εταιρείας, όπως αυτή εκφράζεται από το τι συζητείται καθημερινά, η πιθανή μετάβαση σε μία άλλη γενιά.

Με τον τρόπο αυτό και η ιδέα ωριμάζει με τον χρόνο, στο μυαλό και την καρδιά της τρέχουσας γενιάς, αλλά και σε αυτά των εργαζομένων οι οποίοι έστω και σε θεωρητικό επίπεδο, γνωρίζουν ότι η πρόθεση είναι η επιχείρηση να έχει συνέχεια.

Ένας άλλο λόγος είναι ότι οι υποψήφιοι διάδοχοι, όσο πιο νωρίς ξεκινήσουν τις επαφές τους με την εταιρεία, ως ιδέα και ως φυσικό χώρο, τόσο το καλύτερο συνήθως για την έκβαση της μετάβασης.

«…η εταιρεία ως ιδέα…»

Αξίζει να σταθούμε λίγο περισσότερο στη φράση «…η εταιρεία ως ιδέα…». Ενασχόληση δεν σημαίνει εργασία απαραίτητα. Μία σειρά συζητήσεων για ιστορίες μέσα από την εταιρεία, συνήθως αρκούν για αρχή. Αρκεί να έχουν θετική χροιά και όχι «δράκους».

Ειδικά στις μικρές ηλικίες που τα παιδιά έχουν άλλες ανάγκες, χρειάζεται διακριτικότητα και σεβασμό στις ανάγκες αυτές. Ένα διάδοχος που θα στερηθεί στιγμές τις παιδικής του ηλικίας για την εταιρεία, πολύ πιθανόν στο μέλλον να μην μπορέσει να δεθεί μαζί της τόσο δυνατά.

Μία διαδοχή που είναι στην ουσία καταναγκαστική, έχει εξαιρετικά μεγάλες πιθανότητες αποτυχίας. Η μαγική φράση είναι «…τόσο, όσο…» Χρειάζεται μία ισορροπία στις κινήσεις η οποία είναι πολύ λεπτή.

 

Οικογενειακή Επιχείρηση: Η διαδοχή έχει στάδια και κτίζεται στην πορεία

Η διαδικασία αυτή είναι μαραθώνιος και όχι αγώνας ταχύτητας. ‘Όπως η Ρώμη δεν κτίστηκε σε μία μέρα, έτσι και μία στιβαρή νέα διοίκηση θέλει το χρόνο, αποφάσεις που ίσως να πονούν αλλά είναι αποτελεσματικές, θέλει να γίνονται λάθη και να βγαίνουν διδάγματα από αυτά, θέλει τριβή.

Πριν φτάσει κάποιος να μπορεί να κουμαντάρει επαρκώς ένα καράβι, χρειάζεται να ξεκινήσει από χαμηλά και να αναρριχηθεί με την αξία του στη θέση του καπετάνιου.

Γι αυτό ξεκινήστε νωρίς και με πλάνο και δημιουργήστε ένα περιβάλλον μάθησης για την επόμενη γενιά να κάνει τα λάθη που απαιτούνται.

 

Οικογενειακή Επιχείρηση: Ισορροπία Θεωρητικής & Βιωματικής Εκπαίδευσης

Το αιώνιο δίλλημα ή η αιώνια διαμάχη! Από τη μία οι παλιότερες γενιές οι οποίες εστίασαν κυρίως στην hands-on εμπειρία και δεν τα πήγαν άσχημα, ενώ από την άλλη οι νεότερες γενιές με μεγαλύτερη πρόσβαση και κλίση προς την θεωρητική εκπαίδευση, έχουν πρόσβαση σε μεγαλύτερη και ποιοτικότερη γνώση από κάθε άλλη γενιά.

Οι ανάγκες των γενεών είναι διαφορετικές και οι συγκρίσεις άτοπες.

Προσωπικά, δεν εντοπίζω κάποιο δίλλημα σε αυτό.

Το ένα συμπληρώνει και πλαισιώνει το άλλο. Ο μόνος τρόπος για να δημιουργήσει κάποιος εμπειρία επάνω σε ένα αντικείμενο, είναι η τριβή με αυτό. Δίχως δράση, δεν υπάρχει μάθηση. Δίχως πρακτική εφαρμογή, οι θεωρητικές γνώσεις μένουν αναξιοποίητες.

Δίχως θεωρητική γνώση συνήθως κάποιος απλά προσπαθεί να ανακαλύψει τον τροχό, ενώ με αυτή, ξεκινά από άλλο σημείο εκκίνησης έχοντας και περισσότερες πιθανότητες για να αποδώσει καλύτερα. Είναι διαφορετικό να χρειάζεται να ανακαλύψεις στην πράξη την παραμικρή λεπτομέρεια και είναι άλλο να γνωρίζεις την ύπαρξη της έστω και θεωρητικά. Εκτός αυτού, η θεωρητική εκπαίδευση δημιουργεί έναν πιο δομημένο τρόπο σκέψης, ασχέτως του αντικειμένου της, κάτι που είναι απαραίτητο για διοικητικά στελέχη.

Στην τελευταία αυτή φράση κρύβεται η ουσία. Άλλες οι απαιτήσεις μίας εταιρείας στο ξεκίνημά της και σε άλλη εποχή, άλλες οι απαιτήσεις μίας εταιρείας με μερικές δεκαετίες ζωής στην πλάτη της.

Το αποτελεσματικό πάντρεμα θεωρητικής και βιωματικής εκπαίδευσης είναι αυτό που κάνει τη διαφορά.!

Έχοντας το γνωστικό υπόβαθρο, η πράξη έχει τις προϋποθέσεις να γίνει πολύ πιο αποτελεσματική. Αν θες να πας από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη μπορείς να το κάνεις με τα πόδια, αλλά μπορείς να πάρεις και αεροπλάνο. Και στις δύο περιπτώσεις θα φτάσεις, στη δεύτερη όμως πολύ πιο γρήγορα, οικονομικά & ξεκούραστα!

 

Οικογενειακή Επιχείρηση: Εταιρική Εμπειρία & Αξιοποίησή της

Ίσως το μεγαλύτερο στοίχημα στην οικογενειακή επιχείρηση είναι πως η εμπειρία της προηγούμενης γενιάς δεν θα χαθεί μαζί της, αλλά αντίθετα, θα παρμείνει ως «μαγιά» για την επόμενη.

Η «εμπειρία» με πολύ απλά λόγια, έχει να κάνει με το πώς μία ομάδα ή ένας άνθρωπος πετυχαίνει ένα αποτέλεσμα.

Αν μία άλλη ομάδα ή ένας άνθρωπος επιθυμεί να πετύχει το ίδιο ή παρόμοιο αποτέλεσμα, χρειάζεται να χρησιμοποιήσει τον ίδιο ή παρόμοιο τρόπο. Προσοχή στις λέξεις ….τον ίδιο τρόπο και όχι τις ίδιες πράξεις! Έχει μεγάλη διαφορά και είναι εδώ που συνήθως στραβώνει το πράγμα!

Έρχεται ο πατέρας δικαίως περήφανος για όλα τα σπουδαία που έχει πετύχει μέχρι τώρα και «βομβαρδίζει» τους διαδόχους, με όλα όσα πέτυχε και τι έκανε για να τα πετύχει και τις περισσότερες φορές περιμένει να τα εφαρμόσουν κατά γράμμα! Φυσικά δε λειτουργεί και μάλιστα σε βάθος χρόνου ίσως να δημιουργήσει, απογόνους που έμαθαν καλά να ακολουθούν οδηγίες, αλλά δυσκολεύονται να τις δημιουργήσουν και να ηγηθούν.

Η εμπειρία ενός ανθρώπου όσο επιτυχημένος και αν είναι, προσφέρει λιθαράκια στους υπόλοιπους για να κτίσουν τη δική τους. Όταν βρίσκομαι μπροστά σε τέτοιου είδους καταστάσεις, ρωτάω πάντοτε την προηγούμενη γενιά την εξής ερώτηση:

Εσείς που πραγματικά είστε τόσο επιτυχημένοι, είχατε κάποιον να σας δίνει απλόχερα …οδηγίες? Συντριπτικά η απάντηση είναι: Όχι! Είμαστε αυτοδημιούργητοι!

Από την απάντηση αυτή, δύναται να εξαχθούν πολλά συμπεράσματα. Αυτό που όμως είναι ξεκάθαρο εξ’ αρχής, είναι ότι για να είναι κάποιος επιτυχημένος δεν χρειάζεται απαραίτητα να του δοθούν …οδηγίες χρήσης, αλλά αντίθετα χρειάζεται να έχει αναπτύξει την ικανότητα να τις φτιάχνει ο ίδιος για αυτόν και για την εταιρεία του.

Η αποτελεσματική αξιοποίηση της συσσωρευμένης εμπειρίας της εταιρείας είναι ένα λεπτό θέμα το οποίου η διαχείριση είναι καλύτερα να γίνεται από κάποιον επαγγελματία Coach και μάλιστα ειδικευμένο στη χρήση του Νευρογλωσσικού Προγραμματισμού (NLP), που ασχολείται ακριβώς με αυτό το αντικείμενο.

 

Οικογενειακή Επιχείρηση: Εξειδικευμένη Εκπαίδευση

Εμβαθύνοντας λίγο περισσότερο στη εκπαίδευση, η λέξη που κυριαρχεί είναι: Στρατηγική. Ένας ο οποίος προετοιμάζεται για την κορυφή μίας εταιρείας, είτε μικρή είτε μεγαλύτερη, αν γνωρίζει σε κάποιο βαθμό όλη τη λειτουργία αυτής, μπορεί να ηγηθεί καλύτερα. Όμως η κύρια εργασία του είναι η διοίκηση και σε αυτό χρειάζεται να εξειδικευτεί.

…η κύρια εργασία της διοίκησης είναι η …διοίκηση και σε αυτό χρειάζεται να εξειδικευτεί!

Για παράδειγμα, σε μία οικογενειακή επιχείρηση με παραγωγική διαδικασία μία στρατηγική εκπαίδευσης των διαδόχων θα μπορούσε να ξεκινά από τεχνική εκπαίδευση, να συνεχίζει σε διοίκηση παραγωγής, διοίκηση επιχειρήσεων, οικονομικά και να καταλήγει σε εξειδίκευση επάνω στο Coaching ανθρώπων σε ομάδες. Ο στόχος είναι η προετοιμασία διαδόχων οι οποίοι θα διοικήσουν και όχι θα εργαστούν επάνω στο αντικείμενο, πρακτικά.

Στη σύγχρονη εποχή η εξειδίκευση σε κάποιο αντικείμενο είναι σχεδόν μονόδρομος. Σε εταιρείες που ήδη υπάρχουν και επιθυμούν να συνεχίσουν να υπάρχουν, αυτή η ανάγκη είναι ακόμα πιο έντονη. Χρησιμοποιώντας τη μεταφορά με το καράβι, όταν κάποιος γίνεται μέλος του πληρώματος σε ένα υπερωκεάνιο, αν δεν έχει ένα ελάχιστο υπόβαθρο δεν θα φτάσει ποτέ να γίνει καπετάνιος. Το ίδιο ισχύει και για τις οικογενειακές επιχειρήσεις. Το εύκολο είναι να οριστεί κάποιος ως διοίκηση, το αν είναι προετοιμασμένος να ανταπεξέλθει σε αυτό, είναι μία άλλη ιστορία.

Όπως για έναν Οικονομικό Διευθυντή , ο τομέας εξειδίκευσης είναι τα Οικονομικά και για έναν Τεχνικό, η Μηχανολογία ή τα Ηλεκτρονικά, έτσι και για ένα διοικητικό στέλεχος ο σημαντικότερος τομέας είναι η διοίκηση και η ανάπτυξη ανθρώπων.

Ο ρόλος της διοίκησης στην κορυφή του οργανογράμματος είναι να συντονίζει και να αναπτύσσει μία ομάδα εξειδικευμένων εργαζομένων και συνεργατών, έτσι ώστε να αποδίδουν πάντοτε ότι καλύτερο έχουν μέσα τους και αυτό χρειάζεται να γίνεται σε πολύ υψηλό επίπεδο.

Αν τώρα οι διάδοχοι είναι πολλοί, οι τομείς εξειδίκευσης καλό είναι να είναι διαφορετικοί.

Έτσι και οι ανάγκες της εταιρείας θα καλυφθούν καλύτερα και οι ικανότητες και κλίσεις του κάθε ανθρώπου θα αξιοποιηθούν καλύτερα. Κοινός παρονομαστής όμως για στελέχη που διοικούν είναι η διοίκηση ανθρώπων και ομάδων.

 

Οικογενειακή Επιχείρηση: Ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση

Επιλέξτε τον κατάλληλο άνθρωπο για την κατάλληλη θέση. Η επιλογή που γίνεται βάσει δεξιοτήτων, εξειδίκευσης και γνώσεων είναι αυτή που θα βοηθήσει την εταιρεία να αναπτυχθεί.

…είναι αυτονόητο? Όχι πάντοτε!

Η ανάληψη μίας θέσης από κάποιον διάδοχο στην οικογενειακή επιχείρηση , λόγω της ιδιότητάς του αυτής και όχι βάσει των δεξιοτήτων του, είναι μία πολύ επικίνδυνη απόφαση. Είναι μία απόφαση η οποία επηρεάζει την εταιρεία σε πολλαπλά επίπεδα.

Εκτός από το προφανές που είναι η μη επάρκεια γνώσεων και ίσως δεξιοτήτων, η αναξιοκρατία είναι πλήγμα για το ηθικό του υπόλοιπου προσωπικού. Αν στην ψυχή και το μυαλό τους αυτό, φωλιάσει έστω και ως ιδέα, η απόδοση της ομάδας θα πάρει την κατιούσα.

 

Οικογενειακή Επιχείρηση: Διοικητική Δομή Εταιρείας

Το σύνηθες θέμα στην οικογενειακή επιχειρήση έγκειται στο ότι συνήθως στήνεται διοικητικά, ώστε να εξυπηρετούν τις ανάγκες μίας γενιάς, δίχως να λαμβάνεται υπόψιν η πιθανότητα μίας διαδοχής κάποια στιγμή στο μέλλον, σε διαφορετικές συνθήκες αγοράς και με άτομα με διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες και δεξιότητες στη διοίκηση.

…διαρκής εκσυγχρονισμός των διοικητικών δομών & προσαρμογή αυτών στις ανάγκες του νέου διοικητικού σχήματος…

Έρχεται η ώρα και μπαίνει η επόμενη γενιά, σε ένα σύστημα που δεν της ταιριάζει και αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα! Η λύση περιλαμβάνει δύο σκέλη. Το ένα είναι ο διαρκής εκσυγχρονισμός της εταιρείας και της τρέχουσας διοίκησης, σε δομές, τεχνολογίες και γνώσεις, ώστε να βρίσκεται μέσα στο πνεύμα της εκάστοτε εποχής και όταν έρθει η ώρα, η επόμενη να βρει κάτι σύγχρονο και πιο κοντά στον τρόπο σκέψης της.

Το άλλο σκέλος έχει να κάνει με χαρτογράφηση των χαρακτήρων και των δεξιοτήτων του κάθε διαδόχου ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες διοικητικές δομές, εγκαίρως. Όσο λοιπόν, η νεότερη γενιά μπαίνει όλο πιο ώριμα και βαθιά στα διοικητικά της εταιρείας, το διοικητικό σχήμα είναι να αλλάζει και να προσαρμόζεται στις ανάγκες της, διότι τελικά αυτή είναι που θα διοικήσει.

Αν πχ ο πατέρας είναι τεχνικός και η διοίκηση έχει μία τεχνική χροιά, ενώ ο απόγονος έχει ειδικευτεί στα οικονομικά, συνήθως είναι μάταιο να περιμένει ο πρώτος, ότι ο δεύτερος θα διατηρήσει την τεχνική χροιά της εταιρείας με την ίδια επιτυχία!

Εκεί χρειάζεται η πρόσληψη ενός τεχνικού στελέχους από την αγορά και αντίθετα η δρομολόγηση αλλαγών στην οικονομική διεύθυνση. Εκτός αυτού σίγουρα θα χρειαστεί να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν αλλαγές και στο οικονομικό τμήμα.

 

Οικογενειακή Επιχείρηση: Όλοι οι Διάδοχοι θα πρέπει να είναι σε ίδιας σπουδαιότητας θέσεις?

Αυτή ίσως είναι η δυσκολότερη αλλά και από τις πιο σημαντικές αποφάσεις που έχει να λάβει ένας γονιός-επιχειρηματίας. Προσωπικά πιστεύω στην αξιοκρατία και το μότο μου επάνω σε αυτό είναι «…ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση.»

…ο προγραμματισμός και η προληπτική εργασία, σώζουν ζωές, οικογένειες & εταιρείες!

Κάποιοι άνθρωποι δεν είναι γεννημένοι για να διοικούν και αυτό είναι οκ. Κάποιοι άλλοι δεν είναι καν γεννημένοι για επιχειρείν και αυτό είναι οκ. Κάποιοι επίσης δεν έχουν κάνει την απαραίτητη προετοιμασία για αυτές, είτε λόγω μη σχετικής εκπαίδευσης, είτε λόγω μη σχετικών δεξιοτήτων και είναι οκ.

Μία απόφαση βάση συναισθηματικών δεσμών είναι ότι χειρότερο, αλλά είναι και εύκολη για το γονιό. Μία απόφαση βάση όσο το δυνατόν αντικειμενικών κριτηρίων είναι σίγουρα ότι καλύτερο για την εταιρεία, αλλά είναι πολύ δύσκολη συναισθηματικά και ίσως να δημιουργήσει τριβές στην οικογένεια.

Η γνώμη μου σε αυτό είναι ότι ο προγραμματισμός και η προληπτική εργασία, σώζουν ζωές, οικογένειες & εταιρείες. Αν από σχετικά νεαρή ηλικία ζητηθεί από τα παιδιά, να επιλέξουν και να προετοιμαστούν για τον ρόλο που εκείνα επιθυμούν μέσα στην εταιρεία, (αν επιθυμούν ρόλο), τότε ο καθορισμός των ρόλων μελλοντικά, θα είναι πιο εύκολος.

Ένα από τα αγκάθια που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η νέα διοίκηση είναι η αποδοχή της από το προσωπικό.

Δυστυχώς η πεποίθηση ότι οι απόγονοι κατέλαβαν τις θέσεις δίχως να τις κερδίσουν είναι συνήθως πολύ ισχυρή και πολλές φορές καταδικαστική για την εταιρεία.
Είναι ότι χειρότερο για μία εταιρεία, να βρεθεί σε μία θέση όπου τη διοικούν στελέχη που δεν είναι προετοιμασμένα και δεν απολαμβάνουν την αποδοχή των υφισταμένων τους.

 

Οικογενειακή Επιχείρηση: Λήψη αποφάσεων

Όσο μεγαλώνει η διοικητική ομάδα, τόσο πιο μεγάλος πλουραλισμός απόψεων υπάρχει, αλλά και τόσο πιο επίπονη γίνεται η λήψη αποφάσεων. Ιδανικά οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται από έναν ή τρεις πλειοψηφικά.

Είναι πολύ σημαντικό να λαμβάνονται αποφάσεις έστω και αν δεν είναι βέλτιστες, από το να μην λαμβάνονται καθόλου και όπου λαλούν πολλά κοκόρια, αργεί να ξημερώσει…

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άλλοι θα παραγκωνίζονται, αλλά κάθε απόφαση χρειάζεται να περνά από τον πιο ικανό, ο οποίος θα πρέπει να διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις θα είναι συνεπείς με το όραμα της εταιρείας και θα εμπεριέχονται σε αυτές, όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία από τις απόψεις των υπολοίπων.

 

Οικογενειακή Επιχείρηση: Λίγο πριν την αλλαγή της σκυτάλης!

Η αλλαγή της σκυτάλης και η μετάβαση μίας οικογενειακής επιχείρησης στην επόμενη γενιά, είναι μία «καυτή πατάτα» για κάθε επιχειρηματία και παράλληλα γονιό, καθώς επηρεάζει και την οικογένεια και την εταιρεία αλλά και τον ίδιο.

Λένε ότι για να δημιουργηθεί το νέο χρειάζεται το παλιό, συμβολικά να πεθάνει. Προσωπικά διαφωνώ με αυτό!

Η παλιά γενιά μπορεί και χρειάζεται να συνυπάρχει με την επόμενη αρμονικά, αρκεί να συνειδητοποιήσει το νέο της ρόλο, ο οποίος είναι συμβουλευτικός και όχι εκτελεστικός.

Ό νέος ρόλος αυτός έχει στο επίκεντρο του τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για τη νέα διοίκηση, για όσο το χρειάζεται, για να κάνει τα απαραίτητα λάθη και να διδαχθεί από αυτά.

Σε κάθε εταιρεία που περνά σε επόμενη γενιά, τα πεπραγμένα της προηγούμενης είναι να την συντροφεύουν και να αποτελούν βάση για τη συνέχεια, δίχως όμως να την στοιχειώνουν. Αν η διαδοχή εξελιχθεί σε διαγωνισμό «εγωισμού» εκατέρωθεν σίγουρα το αποτέλεσμα θα είναι καταδικαστικό.

Σεβασμός λοιπόν στην προηγούμενη κατάσταση, αλλά και χώρος στην επόμενη γιατί αυτή είναι που θα μείνει.

Πιστεύω ότι το έργο των επόμενων γενιών και ειδικά των 2ων , είναι πολύ πιο δύσκολο από αυτό των ιδρυτών μίας εταιρείας. Αυτές καλούνται να επιβιβαστούν σε ένα καράβι που ήδη υπάρχει και λειτουργεί σε υψηλό επίπεδο και έχει υψηλές απαιτήσεις. Όλοι όσοι συμμετέχουν σε αυτό, έχουν προσδοκίες και αυτό προσθέτει βάρος στη νέα διοίκηση.

Αν συνυπολογιστεί και η συνήθης καχυποψία από όλο το περιβάλλον εντός και εκτός της εταιρείας, τότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι η νέα διοίκηση …ξεκινά με γκολ από τα αποδυτήρια και έχει δυσκολότερο έργο από την ιδρυτική γενιά. Η δυσκολία αυτή έγκειται στο ότι αφ’ ενός έχει να διοικήσει μία εταιρεία που ήδη υπάρχει και έχει μεγάλες απαιτήσεις και αφ’ ετέρου έχει να διαχειριστεί την αναπόφευκτη σύγκριση με την προηγούμενη διοίκηση.

…το έργο των επόμενων γενιών και ειδικά των 2ων , είναι πολύ πιο δύσκολο από αυτό των ιδρυτών μίας εταιρείας.

Ίσως κάποια από τα παραπάνω να φαντάζουν υπερβολικά, ειδικά για μικρότερες επιχειρήσεις, αλλά σε γενικές γραμμές, αυτό είναι το γενικό πλαίσιο για μελλοντική ανάπτυξη.

Αν αυτό έπρεπε να περιγραφεί με τρεις λέξεις αυτές θα ήταν:
Όραμα, σωστή προετοιμασία & προληπτική εργασία!

Παναγιώτης Μπαρμπαρήγος
Διευθύνων Σύμβουλος ΙΝΟΜΑΚ Refrigerators
Coach NLP Master Practitioner
Συγγραφέας
www.sensory-explorer.com